Thật thú vị khi nói đến tâm lý giao dịch – yếu tố chiếm đến 60% sự thành công của một trader. Chúng ta vẫn thường nghĩ rằng, trading chỉ xoay quanh biểu đồ với mấy cây nến nhảy lên nhảy xuống. Nhưng thứ thật sự nhảy múa, chính là tâm lý giao dịch của trader.
Chính vì sự phức tạp của lĩnh vực này, mình đang tính tung ra một series bài dài vài ngàn chữ hướng dẫn tổng hợp về tâm lý. Nhưng cái đó để sau, hôm nay mình đề cập đến chủ đề các hiệu ứng tâm lý phổ biến trong trading.
Nội dung bài viết
1. Fomo
Fomo chắc đã quá nổi tiếng trong giới trading rồi. FOMO là Fear of missing out, hiệu ứng giải thích cho tâm lý sợ bỏ lỡ một cơ hội nào đó. Câu chuyện crypto của hơn một năm gần đây đã cho thấy fomo tác động mạnh mẽ như thế nào đến quyết định của trader. Fomo chính tác nhân tạo cái gọi là tâm lý bầy đàn. Một khi bị dính hiệu ứng này, bạn sẽ không còn quan tâm đến việc phân tích thị trường nữa, tất cả những gì bạn quan tâm, là chớp lấy cái cơ hội mà rất nhiều người ngoài kia đang đua nhau có được.
2. FUD
FUD viết tắt của Fear – Uncertainty – Doubt. Ngắn ngọn thì FUD ngược lại với FOMO. Khi gặp FUD, bạn sẽ lo lắng, sợ hãi rằng, sắp có một thứ kinh khủng khiếp nào đó sắp nổ ra. Bán! Bán! Bán lẹ đi bà con! là câu cửa miệng của những ai dính tâm lý giao dịch FUD dù thực tế trên thị trường chưa có gì thực sự nghiêm trọng cả, có thể đó chỉ mới là tin xấu, hoặc tin đồn.
Thị trường chứng khoán đã có rất nhiều ví dụ của sự tác động của tâm lý giao dịch FUD. Công ty ABC nào đó dính 1 tin xấu hoặc scandal của ông chủ tịch, thế là cổ đông nháo nhào bán tháo cổ phiếu, khiến giá của ABC rớt cái ạch, tất cả nhao nhao lên rằng: “Sắp sụp cmnr, sao còn không lo bán?”. Vài tháng sau ABC tiếp tục tăng trưởng vì đơn giản cái bad news kia chỉ là gãi ngứa so với tiềm lực giá trị công ty.
3. Hot Hand
Hiệu ứng này xảy ra khi trader có một chuỗi trade thắng. Lái câu chuyện sang bóng rổ xíu, vì hot hand bắt nguồn từ môn thể thao này. Nếu 1 cầu thủ bóng rổ liên tục ghi điểm, thành một chuỗi ấy, thì khán giả sẽ tin rằng, cú ném tiếp theo của cầu thủ này chắc chắn sẽ có điểm, kiểu như họ tin rằng 100% sẽ lọt lưới. trader cũng dính phải tâm lý giao dịch này, cứ sau 10 trade win bắt đầu nhồi lệnh to to để vào lệnh, bùm, bay sạch.
4. Neo
Neo được giải thích như thế này. Bạn vừa bật chart lên, trade đầu tiên win, wow, bạn rất vui sướng vì có kết quả tốt trong ngày mới. Thế mà chả hiểu vớ vẩn như nào mà liên tiếp những cú trade sau lại toàn sấp mặt. Bạn tức tối, và chày cối overtrade để gỡ lại ít nhất 1 trade win. Chúc mừng, bạn đã dính neo! Neo giống như cái neo tàu vậy, nó sẽ móc thẳng vào tâm trí trader.
Kết quả trade đầu tiên sẽ tác động mạnh vào tâm lý giao dịch của bạn. Bạn luôn tìm cách để tái hiện nó lại. Nếu có được trade đầu tiên như trường hợp trên thì bạn sẽ tìm mọi cách để chứng minh rằng, bạn luôn đúng. Còn nếu là trade thua đầu tiên, thì bạn luôn hồi hộp, sợ hãi không dám vào lệnh hoặc, cắt profit quá nhanh. Nói chung đã dính neo thì kiểu nào cũng khổ.
5. Kẹo dẻo
Hiệu ứng này do mình đặt tên, cũng phân vân không biết nên đặt tên là kẹo dẻo hay thả thính vì hiệu ứng này được thí nghiệm từ món kẹo dẻo. Nói ngắn gọn, hiệu ứng này giải thích cho việc dính bẫy của trader. Rất nhiều lần, thị trường thả thính bằng cách ném ra mấy cái fake signal, kiểu giả breakout, giả đảo chiều,… nói chung đủ mọi kiểu giả, đúng là lừa lọc mà. Và trader nếu thiếu đi 1 chút bình tĩnh sẽ rơi ngay vào bẫy và cứ thế dâng tiền cho market nó hốt.
Còn nhiều, rất nhiều hiệu ứng nữa. Nhưng đây là những hiệu ứng mình nghĩ phổ biến, dễ dính chưởng nhất. Hi vọng bạn né được chúng.
