Những điểm chính
- Tháng 12 năm ngoái, Pfizer đã cùng Roivant Science thành lập một công ty mới để thử nghiệm một loại thuốc trị các bệnh liên quan đến đường ruột IBD.
- Liệu pháp này có một cơ chế hoạt động mới lạ và có khả năng được dùng để điều trị hàng chục chỉ định có giá trị cao.
- Dù mới nghe có vẻ kỳ quái và khá khó hiểu, nhưng có lẽ Pfizer đã có một nước đi vô cùng đúng đắn trong tình huống này.
Quyết định chuyển giao cho đơn vị khác một siêu bom tấn tiềm năng của Pfizer mới nghe thì có vẻ vô lý, nhưng nhà sản xuất thuốc dường như có lý do chính đáng để làm như vậy.
Tháng 12 năm ngoái, Pfizer (PFE) về cơ bản đã cấp phép PF-06480605 (nay là RVT-3101) cho Roivant Science (ROIV) bằng cách thành lập một công ty mới với nhà sản xuất thuốc nói trên. Theo các điều khoản của thỏa thuận, Pfizer sở hữu 25% cổ phần trong công ty mới, cùng với quyền khai thác thương mại của thuốc bên ngoài Hoa Kỳ và Nhật Bản.
Thời điểm đó thỏa thuận này không thực sự gây chú ý với các nhà đầu tư. Nhưng thương vụ thâu tóm Prometheus Bioscatics với giá 10,8 tỷ USD gần đây của Merck để sở hữu PRA023 (đối thủ chính của RVT-3101) đã đặt ra một số câu hỏi nghiêm túc về quyết định của Pfizer trong việc giảm tải loại thuốc tiềm năng nói trên.
Nội dung bài viết
Bối cảnh
RVT-3101 hiện đang trong giai đoạn phát triển để trị bệnh viêm ruột (IBD) mang tên viêm loét đại tràng. Trước thỏa thuận cấp phép này, Pfizer cũng đang trong quá trình thúc đẩy liệu pháp sinh học nhằm điều trị bệnh Crohn, một dạng IBD phổ biến khác. Kết hợp lại với nhau, hai chỉ định IBD này đại diện cho một thị trường thuốc sinh học trị giá khoảng 15 tỷ USD mỗi năm.
Mặc dù đã có rất nhiều liệu pháp sinh học tiên tiến dành cho IBD, nhưng phần lớn các bệnh nhân phải trải qua nhiều liệu pháp khác nhau trong suốt cuộc đời do hiệu quả ngày càng suy yếu hoặc chịu ảnh hưởng từ tác dụng phụ nghiêm trọng. Do đó, rõ ràng đang tồn tại một nhu cầu y tế đáng kể chưa được đáp ứng cho cả bệnh nhân ở tuyến đầu (chưa điều trị) và tuyến hai (những cá nhân đã ngừng đáp ứng với liệu pháp điều trị ở tuyến đầu).
Pfizer và Roivant dường như muốn phát triển RVT-3101 như một lựa chọn mới hiệu quả cho những bệnh nhân tuyến hai có biểu hiện mắc viêm loét đại tràng. Hai công ty có thể áp dụng lối tiếp cận tương tự để phát triển thuốc trị bệnh Crohn.
Trong khi đó, Merck và Prometheus dường như có ý định thử nghiệm PRA023 vừa là liệu pháp tuyến đầu vừa là liệu pháp điều trị tuyến hai cho IBD, với các nghiên cứu then chốt dự kiến sẽ bắt đầu ở cả bệnh viêm loét đại tràng và bệnh Crohn vào cuối năm nay.
Cơ hội thương mại
Là một loại thuốc điều trị IBD tuyến hai, RVT-3101 có thể dễ dàng thu về hơn 2 tỷ USD doanh thu toàn cầu mỗi năm, dựa trên quy mô tuyệt đối của thị trường này. Với tiềm năng mở rộng sang các lĩnh vực bệnh viêm và xơ có giá trị cao khác như viêm khớp dạng thấp, lupus ban đỏ hệ thống, xơ phổi cùng nhiều bệnh khác, RVT-3101 thậm chí có thể đạt mức doanh thu cao nhất là 5 tỷ USD một năm vào thập kỷ tới.
Trên thực tế, Pfizer và Roivant đã báo hiệu ý định khai phá sang nhiều lĩnh vực bệnh tật với nhu cầu y tế chưa được đáp ứng.
Vì vậy, ước tính doanh thu cao nhất 5 tỷ USD một năm chưa hẳn là chính xác đối với một ứng viên có tiềm năng cực cao thế này.
Tại sao Pfizer giảm tải một siêu bom tấn tiềm năng?
Rõ ràng Pfizer đang có một lỗ hổng khá lớn cần lấp đầy khi doanh số bán sản phẩm COVID-19 giảm sút. Và sự sụt giảm doanh thu sắp tới này là động lực đằng sau hàng loạt thương vụ mua lại gần đây của nhà sản xuất dược phẩm. Có thể kể đến như thương vụ thâu tóm chuyên gia ung thư Seagen trị giá 43 tỷ USD và thương vụ trị giá 6,7 tỷ USD để mua Arena Pharmaceuticals. Nếu xét trên bối cảnh đó, có vẻ chúng ta vẫn chưa thể nhìn thấu ý định đằng sau thỏa thuận với Roivant.
Hai vấn đề chính dường như nằm ở quyết định cấp phép điều trị IBD mới lạ này. Đầu tiên, RVT-3101 đang phải cạnh tranh với PRA023 ở cả bệnh viêm loét đại tràng và bệnh Crohn. Trên thực tế, PRA023 có thể có mặt trên thị trường để điều trị cả bệnh viêm loét đại tràng và bệnh Crohn vào năm 2026. Mặt khác, RVT-3101 không được dự kiến sẽ mang lại dữ liệu thử nghiệm giai đoạn giữa (với bệnh Crohn) cho đến giữa năm 2026.
Lợi thế của kẻ đi đầu trong không gian này có thể tạo ra sự khác biệt giữa một bên là một loại thuốc siêu bom tấn (doanh thu hơn 5 tỷ USD một năm) và một bên chỉ là bom tấn đơn thuần (doanh thu 1 tỷ USD một năm). Mặc dù một loại thuốc bom tấn sẽ mang lại lợi ích cho một công ty nhỏ như Roivant, nhưng nó sẽ không tạo nên quá nhiều khác biệt với công ty vốn hóa lớn như Pfizer.
Thứ hai, và có lẽ là nguyên nhân quan trọng nhất, Pfizer đặt nhiều hy vọng vào các ứng cử viên IBD khác của mình, chẳng hạn như etrasimod (có được từ thỏa thuận mua lại Arena Pharmaceuticals) và ứng viên trị rụng tóc ritlecitinib.
Vì vậy, bằng cách giảm tải RVT-3101 cho đối tác, Pfizer đã hoàn thành hai mục tiêu chính. Cụ thể, nhà sản xuất thuốc có thể tránh rủi ro liên quan đến việc mất đi lợi thế của kẻ đi đầu trong danh mục điều trị mới nổi. Đồng thời vẫn có thể tận hưởng một số tiềm năng tăng giá nếu RVT-3101 được phê duyệt thông qua cổ phần trong công ty mới, cùng với các quyền thương mại. Một vấn đề nhỏ khác là các thử nghiệm IBD khá tốn kém. Vì vậy, Pfizer có thể hưởng lợi từ việc tiết kiệm chi phí liên quan đến việc thử nghiệm thuốc thông qua đối tác.
Kết luận: Quyết định giảm tải RVT-3101 của Pfizer thoạt nhìn có vẻ phản trực giác do tiềm năng thương mại đáng kinh ngạc của loại thuốc này. Nhưng nếu quan sát kỹ hơn, đây thực sự là một bước đi thông minh của gã khổng lồ dược phẩm.
Kinh nghiệm đầu tư
Từ các phân tích nói trên, nhà đầu tư hoàn toàn có thể cân nhắc mua vào Pfizer – tay chơi “có sạn” trên thị trường dược phẩm lẫn Roivant – công ty đang được Pfizer chọn mặt gửi vàng. Nếu thành công với các thử nghiệm, Roivant có thể sẵn sàng cho một đợt tăng giá cổ phiếu khá lớn trong vòng 5 đến 10 năm tới.
Hoàng Dương – Theo Fool
