Các nhà phân tích đang gióng lên những hồi chuông cảnh báo về những rủi ro mà nền kinh tế đang đối mặt, cho rằng nhà đầu tư chưa đánh giá đúng về tác động của các đợt phong tỏa kéo dài tại Trung Quốc.
Gần 400 triệu người tại 45 thành phố ở Trung Quốc đang bị phong tỏa một phần hoặc phong tỏa hoàn toàn do chính sách triệt tiêu Covid-19 (Zero-Covid). Nhìn chung, các khu vực này đóng góp 40% (tương đương 7,200 tỷ USD) cho GDP của Trung Quốc, theo số liệu của Nomura Holdings.
“Giới đầu tư toàn cầu có thể đang đánh giá thấp tác động, vì sự chú ý đang dồn vào xung đột Nga-Ukraine và việc Fed nâng lãi suất”, Lu Ting, Chuyên gia kinh tế trưởng tại Nomura cho biết trong báo cáo tuần trước.
Đáng quan ngại nhất là đợt phong tỏa kéo dài tại Thượng Hải. Đây là thành phố 25 triệu dân và là một trong những trung tâm sản xuất, xuất khẩu của Trung Quốc. Việc phong tỏa dẫn tới tình trạng thiếu thốn thương thực và khó tiếp cận chăm sóc y tế, đồng thời cũng không đủ nhân lực tại cảng Thượng Hải.
Cảng tại Thượng Hải xử lý khoảng 20% lưu lượng hàng hóa tại Trung Quốc năm 2021. Hiện tại, cảng này gần như bị tê liệt. Thực phẩm mắc kẹt trong các tàu container, không được trữ lạnh và đang dần bị hỏng. Hàng hóa phải ở lại cảng trung bình 8 ngày mới được chuyển đi nơi khác, tăng 75% thời gian so với thời điểm đợt phong tỏa mới bắt đầu.
Các hãng bay chở hàng hóa đã hủy toàn bộ chuyến ra và vào thành phố. Hơn 90% xe tải hỗ trợ giao hàng nhập khẩu và xuất khẩu hiện không hoạt động.
Thượng Hải hiện sản xuất 6% lượng hàng xuất khẩu Trung Quốc, theo số liệu của Chính phủ nước này trong năm 2021. Việc các nhà máy trong và quanh thành phố đóng cửa càng khiến chuỗi cung ứng càng tắc nghẽn.
Các nhà cung ứng linh kiện cho Sony và Apple quanh Thượng Hải đều ngừng hoạt động. Quanta, hãng sản xuất máy tính xách tay và MacBook theo hợp đồng lớn nhất thế giới, đã ngừng hoàn toàn nhà máy tại Trung Quốc. Nhà máy này đóng góp khoảng 20% công suất cho Quanta. Trước đó, công ty này dự báo xuất xưởng 72 triệu chiếc năm nay, Tesla cũng đóng cửa nhà máy ở Thượng Hải, với công suất 2,000 xe điện mỗi ngày.
Cuối tuần trước, Bộ Công nghiệp và Công nghệ Thông tin Trung Quốc thông báo đã cử một nhóm hoạt động đến Thượng Hải để tìm cách khôi phục sản xuất tại 666 nhà sản xuất chính tại nơi này. Lãnh đạo Tesla kỳ vọng có thể mở cửa lại trong hôm nay, kết thúc đợt dừng hoạt động dài nhất kể từ khi khai trương năm 2019. Đến nay, hãng xe điện này bị giảm công suất khoảng 50,000 xe, theo Reuters.
“Tác động lên Trung Quốc rất lớn và làm lan truyền ra kinh tế toàn cầu”, Michael Hirson, Giám đốc phụ trách Trung Quốc và Đông Bắc Á tại Eurasia Group, cho biết. “Tôi cho rằng chúng ta phải chấp nhận biến động kinh tế và gián đoạn về xã hội trong ít nhất 6 tháng nữa”.
Tình trạng gián đoạn sản xuất và vận chuyển kéo dài tại Trung Quốc có thể giúp Tổng thống Mỹ Joe Biden đẩy nhanh quá trình giảm phụ thuộc vào sản phẩm của Bắc Kinh.
Trong một thông báo tuần trước, Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) cảnh báo trong kịch bản xấu nhất, việc nền kinh tế toàn cầu bị “tách rời” vì xung đột Nga-Ukraine sẽ làm giảm GDP toàn cầu thêm 5 điểm phần trăm trong dài hạn.
Dù vậy, theo Rhodium Group, kịch bản khó xảy ra, do mối liên kết tài chính rất sâu về tài chính giữa Mỹ và Trung Quốc. Khoản đầu tư vào cổ phiếu và trái phiếu giữa hai nước đã chạm 3,300 tỷ USD cuối năm 2020.
“Họ vẫn là hai nước có mối liên hệ rất chặt chẽ”, Hirson cho biết. “Đây là liên kết khó có thể đảo ngược một cách dễ dàng, vì chi phí sẽ rất lớn với cả Mỹ và kinh tế toàn cầu”.
Dù vậy, nhiều chuyên gia Mỹ tin rằng quá trình tách rời đang diễn ra. Howard Marks, đồng sáng lập quỹ Oaktree, viết rằng: “Các nền kinh tế đang dần chuyển hướng sang nhập nguồn từ nội địa” và né xa toàn cầu hóa. Larry Fink, Chủ tịch BlackRock, cũng đồng tình với quan điểm đó trong lá thư gửi tới các cổ đông. “Xung đột Nga-Ukraine sẽ đặt dấu chấm hết cho tình trạng toàn cầu hóa mà chúng ta đã chứng kiến trong 30 năm qua”.
Trong bài phát biểu trước Hội đồng Atlantic trong tuần trước, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen cho biết Mỹ đang theo dõi mối liên kết kinh tế và chính trị giữa Ngà và Trung Quốc. Tuy vậy, bà vẫn mong Mỹ và Trung Quốc không tách rời hoàn toàn.
Tại thời điểm này, một phần ba kinh tế Trung Quốc vẫn đang phải chịu phong tỏa. Nền kinh tế này cũng đang gánh thiệt hại lớn. Theo nghiên cứu của Đại học Trung văn Hong Kong, GDP Trung Quốc có thể mất 46 tỷ USD mỗi tháng, tương đương 3.1% GDP vì phong tỏa.
Các nhà phân tích cũng cho rằng mục tiêu tăng trưởng 5.5% năm nay của Trung Quốc là không khả thi. Ngân hàng Thế giới (WB) tuần trước điều chỉnh dự báo cho nền kinh tế lớn thứ hai thế giới về 5% năm nay và cho rằng tốc độ tăng trưởng có thể rơi xuống 4%.
